پژوهشی در «خلیفه» خواندن راویان حدیث در سنّت نبوی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته سطح چهار حوزه علمیه قم

چکیده

با شکل گرفتن نزاع خلافت در فرقه‌های اسلامی، سنت حدیثی نیز دستخوش تأثراتی از این نزاع گردید. از این رو بررسی و اعتبار سنجی روایاتی که به این موضوع می‌پردازند حائز اهمیت خاصی است. یکی از روایاتی که به موضوع «خلفا» اشاره دارد، روایت معروف «اللهم ارحم خلفائی» است که به رسول خدا صلی الله علیه و آله نسبت می‌دهد که ایشان راویان حدیث را به عنوان «خلفا» معرّفی نمودند. در این نوشتار ابتدا با بررسی اسناد حدیث نشان داده شده که رجال آن عمدتاً عامی و ضعیف هستند و برخی از طرق آن بر اثر قلب اسناد، به منابع شیعه راه یافته، و به این جهت مورد توجه علمای شیعه نیز قرار گرفته است. در ادامه به تحلیل محتوای آن پرداخته شده و با بررسی روایات معتبر سنّت امامی، تعارض آن با اصول مذهب شیعه به اثبات می‌رسد، چه اینکه «خلیفه» عنوانی‌است که تنها بر ائمه ی معصومین علیهم السلام اطلاق شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A study on the appellation of the narrators of the prophetic tradition as 'Khalifah'

نویسنده [English]

  • sayyed muhammad sadegh razavi toosi
Graduate of the fourth level of the Qom seminary.
چکیده [English]

With the emergence of disputes over the issue of khilāfa among different Islamic sects, the hadith tradition was also influenced by this controversy. Thus, examining and verifying the authenticity of narrations related to this subject becomes particularly important. One of the narrations that refers to the matter of khulafāʾ is the well-known report “Allāhumma arḥam khulafāʾī.” This narration attributes to the Messenger of God (peace be upon him and his family) the statement that he introduced hadith transmitters as his khulafāʾ. This article first investigates the chains of transmission (isnād) and demonstrates that most of its transmitters are Sunnī and considered weak. Furthermore, some of its chains, due to isnād inversion, found their way into Shīʿī sources and, for this reason, attracted the attention of Shīʿī scholars as well. The study then analyzes the content of the narration, showing that authentic Imāmī narrations contradict such a notion, since the title Khalīfa is exclusively applied to the infallible Imāms (peace be upon them).

کلیدواژه‌ها [English]

  • The narration 'O Allah
  • have mercy on my successors
  • ' the caliphate
  • the Musnad of Imam al-Ridha (peace be upon him)
  • the core of the sources

عنوان مقاله [العربیة]

بحث فی تسمیة الرواة فی السنة النبویة بخلیفة

چکیده [العربیة]

مع تشکّل النزاع حول الخلافة فی الفرق الإسلامیة، تأثّرت السنّة الحدیثیة کذلک بهذا النزاع. ومن هنا تبرز الأهمیة الخاصة لفحص الروایات المتعلّقة بهذا الموضوع والتحقّق من درجة اعتبارها. ومن جملة هذه الروایات ما اشتهر بحدیث «اللهم ارحم خلفائی»، الذی یُنسب إلى رسول الله ﷺ أنّه قد عرّف رواة الحدیث بأنّهم «خلفاؤه»

یتناول هذا البحث أوّلاً دراسة أسانید الحدیث، حیث یتبیّن أنّ رجاله فی الغالب من العامّة والضعفاء، وأنّ بعض طرقه قد دخلت إلى المصادر الشیعیة نتیجة قلب فی الأسانید، الأمر الذی جعل بعض علماء الإمامیة یلتفتون إلیه. ثم ینتقل البحث إلى تحلیل مضمونه، لیثبت من خلال مقابلة الروایة مع الأحادیث المعتبرة فی التراث الإمامی تعارضها مع أصول المذهب الشیعی؛ إذ إنّ لقب «الخلیفة» فی الفکر الإمامی لا یُطلق إلّا على الأئمّة المعصومین علیهم السلام.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • روایة اللهم ارحم خلفائی
  • الخلافة
  • مسند الرضا علیه السلام
  • قلب الأسانید